DÎVÂN (SIRRÎ)
şiirler
Sırrî, Mehmed Eğribozlu (d. ?/1794 - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sırrî’nin Türkçe şiirlerini içeren eseridir. Eserin başında “Tanrı’nın cezbesine kavuşmuş ve Şâh-ı Merdan’ın kullarından olan Esseyid Ağrıbozlu Mehmet Sırrî” anlamındaki “Hâzâ divanı meczubürrahman bendei Şahımerdan Esseyit Mehemmet Sırriyülâğribozî” ifadesi vardır (Koca 1990: 434; Ergun 1956: 55). Türkçe Divan, Sırrî’nin bilinen tek eseri olsa da şair, divanının yanı sıra pek çok gazelinin de olduğunu eserde belirtmiştir. Divan’ın tenkitli metninde (Cansever 2005) 3 mersiye, 12 murabba, 7 muhammes, 2 müseddes, 3 tarih, 4 mesnevi, 206 gazel ve 37 tane de heceyle yazılmış şiir yer almaktadır. Eserin son sayfasında yer alan “İşbu divânuñ ‘aynını Perîşân Baba dahi yazmışdur, bu divânuñ târihi yazılması 20 Cemâziyelevvel 1284” notu, istinsahının 1867 yılında tamamlandığını göstermektedir (Cansever 2005: III, IX).

Eserin nüshaları mürettep divan olarak yazılmamıştır. Ayrıca şiirlerin yazılışında klasik anlayışa riayet edilmemiş, örneğin kasideler mesnevi biçiminde yazılmıştır. Şiirlerinin neredeyse tamamında konunun merkezini Allah, Hz. Muhammed ile torunları, Hz. Ali, On İki İmam ve erenler sevgisiyle Kerbelâ Olayı oluşturmaktadır. Gazellerin çoğunda alışılagelmiş sevgili tipi olmayıp Allah’ın varlığı, Hz. Muhammed, Hz. Ali, On İki İmam, Kerbelâ, mürşide bağlanma, dünyanın geçiciliği, vb. dinî konular işlenmiş; mazmunlara ve edebî sanatlara çok fazla yer verilmemiştir. Ayrıca gazeller, aruz ölçüsüyle yazılmış halk şiirleri olarak da değerlendirilebilir. Eser bu kapsamda divan, semâî, kalenderî, satranç örneklerini de içermektedir. Eserdeki üç mersiye, klasik şiirde terkîb-i bend olarak yazılan mersiyelerden farklı olarak dörtlükler hâlinde yazılmış olup üçü de Kerbelâ Olayı’nı konu edinmiştir. Mesnevi biçiminde yazılmış şiirlerden ikisi kaside olup Hz. Ali’nin faziletlerinden bahsederek onu övmektedir. Ayrıca mesnevilerde vahdet sırrı ve tarikat usulleri de anlatılmaktadır. Tüm bunların yanı sıra eserde Sırrî’nin hiciv ve nefes türünde yazdığı şiirler de bulunmaktadır (Cansever 2005: XII-XVIII).

Eserde şair kimi zaman vezne hâkim olamamış, şiirlerde konu olarak tekrara düşmüştür. Eserin nüshalarında imla bozuk ve düzensizdir. Bazı Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçe söyleyişe uydurularak yazıldığı görülmektedir. Ayrıca aynı kelimenin farklı yazım şekilleri mevcuttur. Dolayısıyla yazılış özellikleri bakımından bazı tutarsızlıkların söz konusu olduğu anlaşılmaktadır. Ancak eser, birtakım folklorik unsurları ve yerel söyleyişleri içermesi bakımından ayrı bir değere sahiptir (Cansever 2005: IX, XII).

Divan’ın bilinen iki nüshası vardır (Cansever 2005: III). Eserin tenkitli metni, Sıddık Cansever tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır.

Sırrî’nin biyografisi için bk. “Sırrî, Mehmed Eğribozlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sirri-mehmed-egribozlu

Eserden Örnekler


Mersiye

Göñül mâh-ı Muharrem’dür figân it

Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin

Gözünden kanlıca yaşlar revân it

Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin


Yezîd kâsd itdi nesl-i Murtazâ’ya

Velâyet ma‘deni cûd u sehâya

Döküldi hûn-ı pâki Kerbelâ’ya

Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin


Döküldi ol şehîdüñ yire kânı

Hakîkat ehlinüñ yanmakda cânı

Göñül şimdengirü n’eyler cihânı

Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin


Ne mihnet Kerbelâ’da çekdi ol şâh

Ezelden böyle takdîr itdi Allâh

Yanalum nâr-ı hasret ile her gâh

Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin


Yeter kân aglama ey Sırrî-yı kemter

Cihânı hûna gark itdüñ ser-â-ser

Muhammed nesl-i pâki ceddi Haydar

Dü çeşmüm nûr-ı şâhum âh Hüseyin (Cansever,2005: 6).

Kaynakça


Cansever, Sıddık (2005). Eğribozlu Mehmed Emin Sırrî Hayatı, Eserleri, Dîvânının Edisyon Kritik Metni ve Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.

Ergun, Sadettin Nüzhet (1956). Bektaşi Edebiyatı Antolojisi: On Dokuzuncu Asırdanberi Bektaşi-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. C. III. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Koca, Turgut (1990). Bektaşi Nefesleri ve Şairleri (13. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Kadar). İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Atıf Bilgileri


AKSÜT, SEDA. "DÎVÂN (SIRRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-sirri-tees-1407. [Erişim Tarihi: 26 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
2 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
3 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
4 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
5 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
6 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
7 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
8 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
9 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle